ATLAS DRZEW POLSKI - publikacja na podstawie niniejszej strony
ATLAS DRZEW POLSKI - wydanie 2
Ostatnia
modyfikacja:
2018-01-19
Systematyka:
ROŚLINY / NACZYNIOWE / NASIENNE / NAGONASIENNE / IGLASTE / SOSNOWCE /
SOSNOWATE / Sosna / zwyczajna - górska - limba - czarna - wejmutka - ...
Licznik odwiedzin:
Roślina (bardzo) światłolubna Roślina umiarkowanie higrogrolubna Roślina (bardzo) mrozoodporna
GATUNEK
Sosna czarna
(Pinus nigra)
ang. European Black Pine
inne nazwy: sosna austriacka
Podobne gatunki:
- brak -
Gatunek obcy
(pd. Europa,
Azja Mniejsza)
Drzewo iglaste
zimozielone
Pokrój zmienny
H: 20-40 m
Długość życia:
ok. 500 lat
Tempo wzrostu:
duże
Biotop:
bory sosnowe,
lasy mieszane
Kwiaty:
1-p., wiatrop.
V-VI
Dekor.:
igły!, kora
Sosna czarna
Cechy charakterystyczne:
(różnice w stosunku do sosny zwyczajnej)
Kora szaroczarna do czarniawej,
(gałęzie jak gdyby pokryte warstewką sadzy)
w młodości często z charakterystycznymi, haczykowato odstającymi końcami łusek.
♦ Ciemniejsze (czarniawe) pąki.
Igły dłuższe, grubsze i bardziej sztywne (osiągają do 18cm długości).
♦ Nieco większe i bardziej masywne szyszki.
 

█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Uwaga. Poniżej ograniczono się głównie do wskazania najistotniejszych różnic pomiędzy omawianą tu sosną czarną, a podobną do niej, jednak bez porównania częściej występującą w Polsce sosną zwyczajną, której szczegółowy opis został zamieszczony oddzielnie.

Sosna czarna - zasięg
Zdjęcie pobrano z witryny Wikipedii

To pochodzące z górskich terenów południowej Europy zimozielone drzewo iglaste zostało sprowadzone do Polski w 1759 r. Jest ono średnio wysokie (20-40m), ma prosty pień i początkowo stożkowatą, a u starych drzew nieregularną i mocno prześwietloną koronę. Konary są najczęściej charakterystycznie kandelabrowato wzniesione, rzadziej ustawione poziomo.
█ Jak podaje strona Tall Trees, najwyższa w Europie (i na świecie) sosna czarna rośnie w Irlandii i mierzy 43m; jest to jednak niepotwierdzony wynik. Z kolei wg strony Monumental Trees, rekord należy do drzewa rosnącego w Ferté-Imbault we Francji i wynosi 37.6m (JPh, 2011, laser). Najgrubsze drzewo tego gatunku można znaleźć w Vaals w Holandii; posiada ono pień o obwodzie 5.36m (φ 1.71m). W Polsce za najgrubszy okaz tego gatunku jest uważane drzewo o obwodzie pnia 3.70m, rosnące na terenie Nadleśnictwa Sława Śląska. Więcej informacji na temat rekordowych drzew - patrz dodatek Rekordy.

Sosna czarna występuje na stanowiskach naturalnych w górskich i wyżynnych lasach południowej Europy (zwłaszcza Bałkanów) oraz Azji Mniejszej. W innych częściach Europy jest sadzona w uprawach leśnych (w Polsce gdzieniegdzie wprowadzana sztucznie do drzewostanów sosny zwyczajnej), a także jako drzewo ozdobne w parkach i ogrodach. Jest gatunkiem o małych wymaganiach siedliskowych, bardzo odpornym zanieczyszczenia powietrza (dlatego sadzona na terenach poprzemysłowych i wzdłuż dróg), mrozoodpornym, preferującym jednak ciepłe lata. Cechuje się dużą zmiennością genetyczną i posiada wiele odmian; w Europie Środkowej najbardziej rozpowszechniona z nich (ze względu na największą mrozoodporność) jest odmiana austriacka.

Sosna czarna różni się od zwyczajnej przede wszystkim szaroczarną korą (stąd nazwa) oraz dłuższymi i grubszymi igłami. Podobnie jak u sosny zwyczajnej, są one zebrane na krótkopędach po dwie sztuki, jednak ich długość może dochodzić nawet do 18cm. Męskie szyszeczki sosny czarnej są zebrane u nasady młodych pędów w kępkach nie tworzących tak regularnie stożkowatych grup, jak u sosny zwyczajnej. Żeńskie szyszeczki i dojrzałe szyszki obu gatunków są bardzo podobne do siebie (u sosny czarnej szyszki są nieco większe - osiągają 8cm długości). Podobnie zbudowany jest także ich głęboki, palowy system korzeniowy. Sosna czarna osiąga wiek około 500 lat. Rośnie dość szybko (jednak nieco wolniej od sosny zwyczajnej) - przeważnie ok. 70cm/rok. Drewno podobne do występującego u sosny zwyczajnej, jednak nieco bardziej miękkie i słabsze, zawiera też znacznie więcej żywicy, przez co jest cięższe.

Stare drzewa sosny czarnej mają przeważnie nieregularną koronę, a ich konary są często wzniesione:

Pokrój młodej sosny czarnej Pokrój młodej sosny czarnej
Pokrój sosny czarnej

Kora sosny czarnej Kora młodej sosny czarnej Kora młodej sosny czarnej
Szaroczarna kora sosny czarnej jest
spękana podobnie jak u sosny zwyczajnej,
jednak jej zabarwienie jest ciemniejsze.
U góry pnia spękania przyjmują czasem osobliwy
wygląd z powodu haczykowato zagiętych
na zwenątrz, mocno odstających końców łusek.
Na młodych gałęziach kora jest
ciemna, że wyglądają one
gdyby były pokryte sadzą.


Szpiczasto-jajowate pąki
sosny czarnej są większe niż
u sosny zwyczajnej. Mają one
cimnobrunatny lub nawet
czarniawy kolor.
Pąki sosny czarnej
Igły sosny czarnej Igły sosny czarnej
Igły sosny czarnej są podobne jak u sosny zwyczajnej - m.in. także zebrane na krótkopędach po dwie sztuki -
jednak są nieco grubsze i sztywniejsze, a przede wszystkim osiągają znacznie większą długość (nawet do 18cm).

Kwiaty męskie sosny czarnej Szyszeczki żeńskie sosny czarnej Szyszki sosny czarnej
Męskie szyszeczki sosny czarnej są większe
i zebrane w szersze, masywniejsze oraz
mniej regularne kępki niż u s. zwyczajnej.
Kulisto-jajowate szyszeczki żeńskie
mają jasnobrązowy kolor.
Szyszki sosny czarnej są bardzo podobne
do występujących u sosny zwyczajnej,
jednak nieco większe i masywniejsze.