█ Zapraszam na swoją nową stronę Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych (https://www.rpdp.hostingasp.pl), na której znajdą Państwo najbardziej aktualne dane dotyczące rekordowych drzew w Polsce. Strona ma charakter otwarty - każdy może się zarejestrować i po zalogowaniu dodawać do bazy "swoje" drzewa wraz z ich pomiarami oraz zdjęciami. Bez zalogowania program pracuje w trybie "tylko odczyt" - dodawanie wpisów (także ich modyfikacja i usuwanie) nie jest możliwe, jednak bez przeszkód można przeglądać zgromadzone w bazie dane.

Ten najbardziej rozpowszechniony w Europie i jedyny naturalnie występujący w Polsce gatunek bluszcza jest typowym przedstawicielem swojego rodzaju. Podobnie jak inne bluszcze, ma on postać zimozielonego pnącza o zdrewniałej łodydze. Wytwarzane na płonych pędach korzenie przybyszowe stanowią mechanizm czepny pozwalający roślinie wspinać się na różnego rodzaju obiekty. Obiektami tymi są zazwyczaj drzewa, ale równie dobrze mogą to być skały, ściany budynków, słupy itp. W ten sposób nie posiadający klasycznego pnia bluszcz pospolity może osiągać "wysokość" nawet do 20m. Ale bluszcz wcale nie musi rosnąć pionowo. Jeśli na swej drodze nie napotka żadnych przeszkód, na które mógłby się wspiąć, będzie po prostu płożyć się po ziemi.

Należy wyraźnie podkreślić, że w odróżnieniu od np. jemioły, bluszcz nie jest rośliną pasożytniczą. Posiada on normalne, rosnące w ziemi korzenie, a czepiające się drzewa korzenie przybyszowe odgrywają jedynie rolę mechanicznych chwytników.

Początki uprawy bluszczu sięgają starożytności; odgrywał on istotną rolę np. w kulcie Dionizosa. Obecnie rośliny te są często uprawiane ze względu na swoje zimozielone liście oraz możliwość efektownego pokrywania powierzchni, które z różnych powodów nie powinny być widoczne. W Polsce na stanowiskach naturalnych bluszcz pospolity podlega ochronie gatunkowej.

Najbardziej rozpowszechniony gatunek bluszcza w Europie, w tym jedyny naturalnie występujący w Polsce. Posiada liczne odmiany ozdobne różniące się głównie wielkością, kształtem oraz ubarwieniem liści. Przykładowo odmiana 'Atropurpurea' charakteryzuje się liśćmi, które w ciągu sezonu są zielone, a na zimę stają się (wraz z pędami) czerwone. Liście odmiany 'Baltica' są małe i głęboko klapowane. Z kolei odmiana 'Goldheart' posiada żółtozielone liście. Bluszcz pospolity był pierwszym opisanym szczegółowo gatunkiem bluszcza. Do tej pory jest on zresztą przez niektórych badaczy traktowany jako jedyny gatunek rodzaju; pozostałe gatunki są przez nich uważane za odmiany geograficzne. Takie ujęcie jest po części uzasadnione, ponieważ gatunki bluszcza są ze sobą w bardzo dużym stopniu spokrewnione i niejednokrotnie morfologicznie różnią się pomiędzy sobą mniej niż poszczególne odmiany w ramach gatunków.

  Występowanie / Zastosowanie

Zasięg. Prawie cała Europa (z wyjątkiem północnych krańców), Azja Mniejsza, Kaukaz. Biotop. Od niżu po góry (mniej więcej do wysokości 1800 m.n.p.m.) w gęstych, cienistych lasach iglastych i mieszanych, w zaroślach, na skalistych zboczach i rumowiskach skalnych, w ruinach itp. Preferencje. Roślina o małych wymaganiach, łatwo przystosowująca się do rozmaitych warunków bytowania, preferująca łagodny, oceaniczny klimat oraz próchnicze, żyzne i wapienne gleby. Bluszcz pospolity jest znany z tego, że bardzo lubi zacienione i wilgotne stanowiska, dlatego najczęściej można go spotkać w gęstych, cienistych i wilgotnych lasach. To prawda, jednak w fazie generatywnej (kwitnienie) pnącze wymaga dużo światła i dlatego właśnie wspina się ona na drzewa kwitnąc głównie wysoko w ich koronach. Ponadto, jako roślina bardzo dobrze przystosowująca się do każdych niemal warunków, bluszcz potrafi rosnąć nawet w pełnym słońcu, np. na nieocienionych ścianach budynków. Osobniki płożące się po ziemi są zwykle całkowicie odporne na mróz (chroni je zalegająca warstwa śniegu) natomiast jako pnącza mogą przy dużych mrozach przemarzać (z tego powodu na obszarach o szczególnie surowym klimacie bluszcze występują przede wszystkim w postaci płożącej się po ziemi). Długość życia i tempo wzrostu. Pnącze długowieczne, wolno rosnące. Osiąga wiek 200-300(400) lat. Zastosowanie. Główne zastosowanie bluszczu polega na wykorzystaniu jego możliwości porastania pionowych powierzchni. Może on na przykład upiększać ściany budynków, zakrywać brzydko wyglądające fragmenty muru czy wreszcie stanowić rodzaj żywopłotu (pnąc się po ogrodzeniu). Nie bez znaczenia są tu jego zimozielone liście. Poza zewnętrznymi nasadzeniami, bluszcz pospolity stanowi niezykle popularną roślinę doniczkową.
█ Od długiego czasu toczy się dyskusja na temat wpływu bluszczy na porastane przez nie ściany budynków. Genearalna konkluzja jest taka, że ściany budowane z wysokiej jakości materiałów nie są penetrowalne przez korzenie bluszczu i dlatego są odporne na jego niekorzystne działanie. Jednak w przypadku materiałów kiepskiej jakości korzenie bluszczu mogą penetrować ścianę i wprowadzać do niej wilgoć, co w skrajnych przypadkach może powodować nawet całkowite zniszczenie budynku.

  Pokrój

Pnącze o zdrewniałej, pnącej się ku górze lub płożącej po ziemi łodydze. Dzięki tworzonym na płonych pędach korzeniom przybyszowym wspina się po drzewach, ścianach czy innego typu podporach na wysokość do 20m. Łodyga jest cienka w stosunku do swojej długości - jej średnica nie przekracza zwykle 10cm. Mimo to znane są bardzo stare okazy, u których średnica łodygi dochodzi do 1m!

	← / ↓ Dzięki korzeniom przybyszowym bluszcz pospolity może wspinać się po drzewach na wysokość do 20m. Nie napotykając na żadną przeszkodę roślina płoży się po ziemi (u dołu po lewej). Łodyga starych osobników może osiągać znaczną grubość (u dołu po prawej).

  Korzenie / Kora / Pędy i pąki

Korzenie. Bluszcz wytwarza dwa rodzaje korzeni. Korzenie rosnące w ziemi mają standardowe znaczenie, tzn. zaopatrują roślinę w wodę i składniki mineralne. Zupełnie inne korzenie tworzą się na płonych pędach bluszczu - są to korzenie przybyszowe pełniące funkcję mechanizmu czepnego. Ponieważ korzenie przybyszowe dużej części realizują zadanie utwierdzania rośliny w podłożu, korzenie rosnące w glebie nie muszą być silne i grube. Kora jasnobrązowa, płytko spękana (bruzdowana). Pędy dwojakiego rodzaju (heterofilia): pędy czepne cienkie i elastyczne, pędy końcowe (kwitnące) grubsze i bardziej sztywne. Starsze osobniki wytwarzają także zwisające pędy nie wyposażone w czepniki. Młode pędy najpierw zielone, potem brązowawe, filcowato owłosione. Pąki szpiczastojajowate, małe, z zaostrzonymi łuskami, zielonawe.

	Bluszcz wytwarza dwa rodzaje korzeni: standardowe, rosnące w ziemi (po lewej) oraz przybyszowe, służące jako mechanizm czepny (u góry po lewej). Brązowawe pędy bluszczu pospolitego są krótko, filcowato owłosione (u góry po prawej).

Liście Blaszkowate, pojedyncze, dwojakiego rodzaju (heterofilia): na pędach niekwitnących (pnących się lub pełzających) posiadają 3-5 nierównej wielkości klap, natomiast na pędach kwitnących są bezklapowe. W obu przypadkach blaszka jest całobrzega, lekko sztywna i skórzasta. Liście klapowane o rozmiarach 4-10cm, z góry ciemnozielone, błyszczące, z wyraźnie odznaczającą się jasnym kolorem nerwacją, od spodu jaśniejsze. Liście bezklapowe jajowate lub eliptyczne, z sercowatą lub klinowatą nasadą i wyciągniętym wierzchołkiem, matowozielone. Ustawienie: skrętoległe na dość długich (do 7cm) ogonkach. Okres występowania: cały rok (roślina zimozielona). █ Młode liście tworzą się najliczniej na przełomie kwietnia i maja. → / →→ Bluszcz pospolity wytwarza dwa rodzaje liści: 3-5 klapowe oraz bezklapowe. Jest to przykład tzw. heterofilii wśród roślin.

Więcej...   ← / ↓ Drobne i niepozorne, zielonawożółte kwiaty bluszczu pospolitego są zebrane w półkuliste baldachy (poniżej po prawej przekwitłe kwiaty w grudniu).   Więcej...     Kwiaty Obupłciowe, owadopylne i miododajne, zebrane na końcach pędów w półkuliste baldachy. Pojedyncze kwiaty drobne i niepozorne, zielonawożółte, 5-krotne, wytwarzają dużą ilość nektaru stanowiącego cenne pożywienie dla pszczół i innych owadów w okresie, w którym większość roślin już przekwitło (jesień). Okres kwitnienia: IX-X.

Owoce i nasiona Zebrane na końcach pędów w półkuliste baldachy małe, kuliste pestkowce o średnicy do 1cm. Początkowo są one zielone, potem brązowe, po dojrzeniu - czarne. Zawierają 3-5 nerkowatych, trójkanciastych nasion. Dojrzewają na przełomie zimy i wiosny następnego roku, stanowiąc cenne pożywienie dla ptaków w najtrudniejszym okresie. Dla ludzi są trujące. Okres dojrzewania owoców: (II)IV-V (następnego roku). → Owoce bluszcza pospolitego to małe, kuliste pestkowce, zebrane na końcach pędów w półkuliste baldachy (na zdj. owoce w trakcie dojrzewania na przełomie stycznia i lutego).   Drewno Zielonawe, twarde i trwałe, jednak ze względu na niewielkie zazwyczaj rozmiary bez większego znaczenia w przemyśle. █ Drewno bluszczu posiada liczne pory, co w przeszłości było wykorzystywane do budowy filtrów. W starożytności wierzono nawet, że za jego pomocą można odfiltrować wino od wody.

  Galeria zdjęć

Zobacz galerię...

Początek strony

MOJEDRZEWA.PL

Copyright © 2006-2024 by Piotr Gach

Zobacz też:
Rejestr Polskich Drzew Pomnikowych
Tomasz Niechoda, Janusz Korbel -
Drzewa Białowieskiego Parku Narodowego
Monumental Trees
Konkurs Drewno jest wspaniałe (Nadleśn. Łopuchówko)